سکوت ۳ هزار میلیاردی آب منطقه‌ای گلستان/ سد نرماب «سیلاب‌گیر» می‌شود؟

به گزارش گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو-استان گلستان حدود ۲ میلیون نفر جمعیت دارد که نیمی از آنها در هفت شهرستان واقع درشرق این استان شمالی سکونت دارند که خشکسالی‌های مکرر، مشکلی جدی برای تأمین آب آشامیدنی و حتی زراعی در این خطه ایجاد کرده است.از اوایل دهه نود، فرآیند ساخت سد نرماب در شرق استان گلستان عملیاتی شد تا به چالش کم آبی در شرق گلستان پایان دهد.

ساخت سد نرماب چهل چای مینودشت از سال ۱۳۹۰ با اعتبار اولیه سه هزار ۷۳۰ میلیارد ریال در قالب ۸۵ درصد فاینانس داخلی و سهم قرارگاه سازندگی خاتم‌ الانبیا و ۱۵ درصد سهم دولت بر روی رودخانه «نرماب» این شهرستان آغاز شد و قرار بود تا سال ۱۳۹۷ به بهره‌برداری برسد اما به سبب تخصیص نیافتن اعتبارات مورد نیاز هنوز این سد آبگیری نشده است.

 قرار بود بخشی از آب ۲ رودخانه «چهل چای» مینودشت و «خرمالو» آزادشهر هم هر کدام تا سقف سالانه ۵۰ میلیون متر مکعب با حفر تونل‌هایی به مخزن سد نرماب منتقل شود که هم اکنون فقط سد انحرافی و تونل انتقال آب چهل چای احداث شده و ساخت سد انحرافی و تونل انتقال آب خرمالو باقی مانده است.

آب‌گیری سد نصفه‌ونیمه!

در دولت‌های گذشته تلاش‌های زیادی برای آبگیری فاز نخست این سد عظیم انجام شد؛ اما هیچ کدام از این مساعی به نتیجه نرسید ؛تا اینکه بیست فروردین ماه سال جاری، خبر مهمی از سوی علی اصغر طهماسبی استاندار گلستان رسانه‌ای شد.

طهماسبی در بازدید از سد نرماب چهل‌چای، خبر از آبگیری این سازه آبی بزرگ در مهرماه داد و در مصاحبه تلویزیونی خود به مناسبت هفته دولت هم بر این موضوع تاکید کرد و گفت در تلاشیم به هر شکل ممکن اول مهر سد نرماب آبگیری شود.

وی افزود: با احداث این سد چند مساله اساسی حل و فصل خواهد شد که از جمله آن تامین آب شرب شهرستان‌های گنبدکاووس، مینودشت، گالیکش، کلاله، آزادشهر و ۱۳۰ روستای مرزی تا شهرستان مراوه‌تپه و همچنین آب مورد نیاز کشاورزی زمین‌های ۱۸ هزار هکتاری منطقه برطرف خواهد شد.

اما به راستی پیش نیازهای آبگیری این سد تا مهر ماه فراهم شده است یا قرار است در سکوت غیر مسئولانه مدیران آب منطقه‌ای گلستان این سد به صورت نصف و نیمه آبگیری شود؟

می‌خواهند سد نرماب را به یک سیلاب‌گیر ساده تبدیل کنند؟

یکی از کارشناسان اجرایی و مسئول در فرایند ساخت سد‌نرماب در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجو اظهار کرد: از زمانی که کار ساخت این سد در سال ۱۳۹۰ شروع شده است؛ تاکنون رقمی در حدود ۳۰۰۰ میلیارد تومان برای آن اعتبار تخصیص یافته و در حال حاضر بدنه سد نرماب تقریباً تکمیل شده است.

وی که علاقه‌مند به ثبت نامش در این گزارش نبود؛ ادامه داد: مخزن این سد به دلایل گوناگون مانند وجود روستای جنگنده بالا، قبرستان روستا، ریشه درختان قطع شده و درختان‌سرپا جنگلی امکان آبگیری ندارد؛ هنوز استملاک بخش زیادی از اراضی داخل کاسه سد انجام نشده است.

وی افزود: برای آغاز آبگیری سد کمیته آبگیری وزارت نیرو که از چند متخصص تشکیل شده است؛ باید از محل کاسه سد بازدید و مجوز نهایی را صادر کنند.

 این کارشناس افزود: هنوز در بخش‌هایی از کاسه سد کشت و زرع انجام می‌شود، هنوز تعداد زیادی قبر در محل وجود دارد که همه این موارد میزان مواد آلی خاک بستر را افزایش داده است.

وی ادامه داد: بالا بودن مواد آلی خاک بستر در آینده دردسرساز می‌شود؛ اگر این خاک غنی و نباتی از بستر خارج نشود؛ پس از آبگیری اولیه شاهد شکل‌گیری لجن در داخل کاسه سد خواهیم بود.

 وی گفت: شکل‌گیری لجن، فرایند تصفیه و تبدیل آب پشت سد را به آب شرب بسیار سخت و شاید غیر ممکن کند، برای آبگیری باید همه جوانب دیده شود.

وی به ۲ نکته مهم دیگر اشاره کرد و گفت: هنوز تصفیه خانه در حاشیه بدنه سد احداث نشده است و خط انتقال و شبکه زهکشی هم آماده نیست؛ تکمیل و احداث این دو زیر ساخت حدود ۲۰۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد.

 وی به مقوله انتقال روستای جنگنده بالا اشاره کرد و گفت: ابنیه و سازه‌های مسکونی مردم در محل جدید حدود ۷۰ درصد پیشرفت کرده است؛ ولی برای تکمیل آنها حدود ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز است.

این کارشناس گفت: حتی اگر این مبلغ هم تامین شود؛ تکمیل زیرساخت‌هایی مانند آب، برق و گاز چند ماه زمان و چند صد استادکار می‌خواهد؛ باید معجزه شود که تا مهر ماه نرمآب آبگیری شود.

مجوز مولد‌سازی دولت سیزدهم چاره‌ساز است

وی افزود: در دولت سیزدهم یک مجوز مولدسازی از محل فروش اراضی مازاد برخی دستگاه‌ها مانند گمرک تا سقف ۱۶ هزار میلیارد تومان صادر شده است که تاکنون حدود ۸ هزار میلیارد تومان ملک شناسایی شده است

وی گفت: اگر این رویکرد به ثمر برسد؛ می‌توانیم بخش زیادی از مطالبات قرارگاه خاتم الانبیا را پرداخت کنیم و فرایند استملاک اراضی مردم و تصفیه خانه و شبکه انتقال شتاب خواهد گرفت.

 وی افزود: ۶۰۰ میلیارد تومان پول برای سد اختصاص یافته است که مقرر است در زمینه تملک اراضی هزینه شود؛ تکمیل کار کامل سد نرماب ۷۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد.

وی گفت: اگر کاسه سد به صورت زود هنگام آبگیری شود؛ این سازه چند هزار میلیارد تومانی فقط به یک سیلاب‌گیر تبدیل می‌شود که فقط می‌تواند سیل‌ها را ذخیره کند.

افتتاح سد بدون خط انتقال در جهان بی‌سابقه‌ است

آقای مصطفی‌لو یکی از اهالی روستای جنگلده بالا در گفت‌وگو با خبرنگار دانشجو اظهارکرد: زمانی که کار ساخت این سد را شروع کردند؛ بنده هنوز سواد خواندن و نوشتن نداشتم؛ ولی هم اکنون دانشجوی رشته مهندسی هستم.

وی افزود: حدود ۲ دهه از وعده ساخت سد نرمآب می‌گذرد ولی هنوز خبری از افتتاح این سد نیست و همچنان مدیران وعده سال‌های آینده را می دهند.

وی گفت: با وجود آنکه حدود ۱۵ سال است که بخش زیادی از زمین‌های داخل کاسه سد خریداری شده است؛ اما فرایند تکمیل این سازه بسیار کند انجام می‌شود.

نجفی ادامه داد: اگر زمین‌های داخل کاسه سد، یک دهه قبل مورد استملاک قرار می‌گرفت هزینه‌های تحمیلی بسیار کمتر از مبلغ کنونی بود.

 وی گفت: تعلل شرکت آب منطقه گلستان در ساخت این سازه بزرگ اظهر من الشمس است و هیچ دستگاه نظارتی هم برای این کم‌کاری اقدامی نکرده است. وی ادامه داد: قبرستان اهالی جنگلده بالا داخل کاسه سد قرار دارد و هنوز تعدادی از مردم مخالف انتقال این قبرستان هستند؛ باید تعامل بیشتری با مردم انجام شود.

مصطفی‌لو گفت: اینک پس از ۱۵ سال می‌خواهند سد را بدون تصفیه خانه و شبکه زهکشی افتتاح کنند این موضوع واقعاً خنده‌دار و در جهان کم سابقه است.

وی ادامه داد: چند هزار میلیارد تومان پول هزینه شده است تا فقط یک سیلاب گیر ساخته شود؛ برای ساخت یک سیلاب‌گیر فقط چند میلیارد تومان کافی بود و نیازی به هدر رفت چند هزار میلیاردی اعتبارات نبود.

جابجایی جنگلده بالا تا مهرماه غیرممکن است

نماینده مردم مینودشت، کلاله و گالیکش در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار دانشجو اظهارکرد: هرگونه آبگیری کاسه سد نرماب نیازمند جابجایی روستای جنگلدره بالا است و قطعاً این رخداد تا یک ماه آینده عملیاتی نخواهد شد.

سید نجیب حسینی گفت: استفاده از ظرفیت نهایی سد نرماب به چند سال زمان نیاز دارد؛ اما اگر بخواهیم از یک سوم ظرفیت این سازه آبی استفاده کنیم می‌توانیم با انتقال روستای جنگلده بالا این امر را آغاز کنیم.

وی در خصوص برخی از اظهار نظرها مبنی بر آبگیری سد نرماب در مهرماه سال جاری گفت: هرگونه آبگیری کاسه سد، نیازمند به انتقال روستاییان است و به نظر بنده قطعاً تا مهرماه این انتقال محقق نمی‌شود.

وی ادامه داد: بنده خیلی اصرار به آبگیری نرماب در موعد اشاره شده توسط دوستان ندارم؛ هر چند مخالفتی هم ندارم؛ اما باید ایمنی و حقوق روستاییان تامین شود.

این نماینده مجلس گفت: آبگیری زمانی برای مردم موثر است که شبکه آبرسانی و شبکه زهکشی تکمیل شده باشد که در حال حاضر، هیچ کدام از این پیش شرط‌ها فراهم نیست.

وی افزود: البته آبگیری سد در مواقع اضطراری و خشکسالی، می‌تواند کمک حال کشاورزان باشد؛ مثلاً اگر هم اکنون پشت سد آب ذخیره داشتیم می‌توانستیم در اختیار کشاورزان پایین دست قرار دهیم.

حسینی همچنین ادامه دارد: از همان ابتدا ساخت سد نرماب، اولویت نخست تامین آب کشاورزی و آب زراعی کشاورزان بود و مقرر بود تا آب مورد نیاز ۲۵ تا ۳۰ هزار هکتار از اراضی پایین دست تامین شود.

وی گفت: اولویت نخست آب کشاورزی است؛ هرچند بر اساس مباحث حاکمیتی و قوانین بالادستی نباید از کاربری آب شرب غافل شویم ؛ باید بخشی از ظرفیت سد را به آب شرب اختصاص دهیم.

حسینی در خصوص این سوال که کارشناسان بر این باورند که آبگیری زود هنگام موجب از بین رفتن کاربری آب شرب سد نرماب خواهد شد؛ گفت: در خصوص موارد فنی اطلاعات دقیق و تخصصی ندارم و اظهار نظری نمی‌کنم.

آب منطقه‌ای می‌توانست به ابهامات پاسخ دهد

چندین نوبت تماس تلفنی خبرنگار خبرگزاری دانشجو در استان گلستان با مدیر شرکت آب منطقه‌ای این استان بدون نتیجه ماند.به طور حتم اظهارات ایرج حیدریان می‌توانست به برخی از ابهامات موجود در این زمینه پاسخ دهد.

پایان سخن آنکه به طور حتم افتتاح سد نرماب چهلچای در مینودشت در مهر ماه مسرت و شادمانی همه اهالی گلستان را در پی خواهد داشت؛ اما دغدغه‌ها و نگرانی‌های موجود به سبب آن است که مردم نگران هدر رفت احتمالی چند هزار میلیارد تومان از منابع ملی هستند.

نگرانی اهالی گلستان از آن جهت است که مبادا نگرش‌های غیر فنی زمینه اتخاذ تصمیماتی شود که کارایی و کاربری سد عظیم نرماب را به یک سیلاب‌گیر ساده تنزل دهد. امید انکه وزارت نیرو وظیفه نظارتی خود را در این خصوص انجام داده و نتایج به اطلاع مردم برسد‌